Modern çağda sağlıklı yaşam ve beslenme üzerine artan bilinç, bazı kişilerde takıntılı davranışlara dönüşebiliyor. Bu davranışların başında ise 'Ortoreksiya Nervoza' adı verilen ve sağlıklı beslenmeye yönelik saplantılı düşünce kalıpları geliyor. İlk kez 1997 yılında Dr. Steven Bratman tarafından tanımlanan bu rahatsızlık, yeme bozuklukları arasında giderek daha fazla dikkat çekiyor. Görünürde zararsız gibi duran ama zamanla bireyin sosyal yaşamını, psikolojisini ve fiziksel sağlığını tehdit eden bu durum hakkında bilinmesi gereken pek çok kritik bilgi bulunuyor.
Temel Özellikleri:
Yiyeceklerin doğallığına, katkı maddesi içerip içermediğine saplantılı şekilde odaklanmak.
Kalori ya da kilo odaklı değil; besinin 'temiz' ve 'sağlıklı' olup olmamasına odaklanmak.
Sağlıksız olarak kabul edilen yiyecekleri tüketince yoğun suçluluk duygusu hissetmek.
Sağlıksız olduğunu düşündüğü kişilerle aynı sofrada yemek yemekten kaçınmak.
Beslenme kurallarına uymadığı zamanlarda kaygı ve stres yaşamak.
ORTOREKSİYA BELİRTİLERİ
Ortoreksiya'nın bazı belirtileri şunlardır:
Gıda Takıntısı:
Sürekli besin içeriklerini okuma, katkı maddesi araştırma, organik olmayan yiyeceklerden kaçınma.
Sosyal İzolasyon:
Kendi belirlediği yeme kurallarına uymayan arkadaş çevresinden uzaklaşma ya da sosyal ortamlarda yemek yememe.
Suçluluk ve Kaygı:
Sağlıksız sayılan yiyecekleri yediğinde aşırı pişmanlık duyma ve telafi etme çabası.
Zayıflama Değil, Arınma Amacı:
Amaç kilo vermek değil, vücudu 'temiz' tutmak, toksinlerden arındırmak.
Zaman ve Enerji Kaybı:
Günün büyük kısmını ne yiyeceğini planlayarak, hazırlık yaparak ya da yiyecekleri arayarak geçirmek.
SEBEPLERİ NELERDİR?
Mükemmeliyetçilik: Kontrol arayışı ve her şeyin en doğrusunu yapma isteği.
Toplumsal Baskılar: Sosyal medyada sürekli idealize edilen “sağlıklı yaşam” algısı.
Gıda Korkuları: GDO, katkı maddesi, şeker gibi bileşenlerden abartılı şekilde kaçınma.
Kontrol Arayışı: Hayatın kontrol edilemeyen alanlarına karşı, beslenme üzerinde tam denetim kurma arzusu.
RİSKLERİ NELERDİR?
Besin Eksiklikleri: Aşırı kısıtlama sonucu vitamin, mineral eksiklikleri oluşabilir.
Sosyal ve Psikolojik Sorunlar: Yalnızlık, depresyon, kaygı bozuklukları ortaya çıkabilir.
Yeme Bozukluklarına Geçiş: Ortoreksiya, anoreksiya veya bulimiya gibi diğer yeme bozukluklarına zemin hazırlayabilir.
Fiziksel Zayıflık: Yetersiz enerji alımı nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflayabilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Farkındalık: Kişinin bu davranışların sağlıksız olduğunu kabul etmesi gerekir.
Uzman Yardımı: Psikolog, psikiyatrist ve beslenme uzmanından destek alınmalıdır.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Takıntılı düşünce kalıplarının fark edilmesi ve değiştirilmesi için etkilidir.
Beslenme Eğitimi: Tüm besin gruplarının dengeli şekilde tüketilmesi gerektiği öğretilmelidir.