Eğer her zamankinden daha fazla kalori almaya başladıysanız veya egzersiz miktarınızı azalttıysanız, tartıdaki sayının yükselmesi şaşırtıcı olmayacaktır. Ancak ya her zamanki rutininizi aynen uyguluyor olmanıza rağmen kilonuz artmaya devam ediyorsa? İşte o zaman, bu durumun altında yatan başka nedenleri araştırmanın zamanı gelmiş demektir. Beklenmedik kilo alımının birçok potansiyel nedeni olabilir ve bazıları yaşam tarzınızla ilgili olmayabilir.
Beklenmedik Kilo Alımının Olası Nedenleri:
Uyku Eksikliği: Yetersiz uyku, kilo alımıyla çift yönlü bir ilişkiye sahiptir. Geç saatlere kadar uyanık kalmak gece atıştırmalarına yol açarak kalori alımını artırabilir. Ayrıca, uyku eksikliği vücuttaki hormon seviyelerini etkileyerek açlık ve iştahı artırır ve doygunluk hissini azaltır.
Stres: Yoğun yaşam temposu vücudu "hayatta kalma" moduna sokar. Stres hormonu kortizol salgılanır ve bu da iştahı artırır. Stresli zamanlarda genellikle yüksek kalorili, rahatlatıcı yiyeceklere yönelme eğiliminde olduğumuz düşünüldüğünde, bu kombinasyon kilo alımı için uygun bir ortam yaratır.
Antidepresanlar: Bazı antidepresan ilaçların bilinen bir yan etkisi kilo alımıdır. Eğer antidepresan kullanımınızın kilo alımına neden olduğunu düşünüyorsanız, tedavi planınızı gözden geçirmek için doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Ancak doktorunuza danışmadan ilacınızı asla kendi başınıza bırakmayın veya değiştirmeyin. Unutmayın ki, bazı insanlar ilaç tedavisine başladıktan sonra kendilerini daha iyi hissettikleri için iştahları artabilir ve bu da kilo alımına yol açabilir. Ayrıca, depresyonun kendisi de kilo değişikliklerine neden olabilir.
Steroidler: Prednizon gibi iltihap önleyici steroid ilaçlar, kilo alımına neden olmalarıyla bilinir. Sıvı tutulumu ve artan iştah bu durumun başlıca nedenleridir. Bazı kişiler steroid kullanırken vücutlarının yağ depoladığı bölgelerde (yüz, karın, boyun arkası gibi) geçici değişiklikler de fark edebilirler. Bir haftadan uzun süredir steroid kullanıyorsanız, ilacı aniden bırakmak ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Kilo Alımına Neden Olabilecek Diğer İlaçlar: Antipsikotik ilaçlar (şizofreni ve bipolar bozukluk tedavisinde kullanılır), migren, nöbetler, yüksek tansiyon ve diyabet tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da kilo alımıyla ilişkilendirilmiştir. Semptomlarınızı kontrol altına alırken yan etkileri en aza indiren bir ilaç bulmak için doktorunuzla işbirliği yapmanız önemlidir.
Doğum Kontrol Hapları: Yaygın inanışın aksine, kombine doğum kontrol haplarının (östrojen ve progestin içerenler) kalıcı kilo alımına neden olduğuna dair kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Bazı kadınlar hap kullanımının başlangıcında sıvı tutulumuna bağlı olarak hafif bir kilo artışı yaşayabilirler, ancak bu genellikle geçicidir. Kilo alımı konusunda endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşabilirsiniz.
Hipotiroidizm: Tiroid beziniz yeterli miktarda tiroid hormonu üretmediğinde (hipotiroidizm), yorgunluk, halsizlik, üşüme hissi ve kilo alımı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Yeterli tiroid hormonu olmadan metabolizmanız yavaşlar ve kilo alma olasılığınız artar. Hatta tiroid hormon seviyelerinizin normal aralığın alt sınırında olması bile kilo alımına katkıda bulunabilir. Hipotiroidizmin ilaçla tedavisi kilo alımının bir kısmını tersine çevirebilir.
Menopoz: Çoğu kadın menopoz döneminde bir miktar kilo alır. Azalan östrojen ve progesteron seviyeleri, yavaşlayan metabolizma ve azalan kas kütlesi bu durumun başlıca nedenleridir. Genetik faktörler, uyku sorunları ve daha hareketsiz bir yaşam tarzı da kilo alımına katkıda bulunabilir. Menopozla birlikte yağ dağılımı da değişebilir ve yağlar genellikle kalça ve uyluklardan ziyade bel çevresinde toplanır.
Cushing Sendromu: Cushing sendromu, vücudun uzun süre yüksek seviyelerde stres hormonu kortizole maruz kalması sonucu oluşan bir durumdur ve kilo alımı yaygın bir belirtisidir. Astım, artrit veya lupus gibi hastalıklar için steroid ilaçlar kullanıyorsanız Cushing sendromu gelişme riski taşıyabilirsiniz. Ayrıca böbrek üstü bezlerinin aşırı kortizol üretmesi veya bir tümör de bu sendroma yol açabilir. Kilo alımı genellikle yüz, boyun, üst sırt veya bel çevresinde belirginleşir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS): PKOS, doğurganlık çağındaki kadınlarda sık görülen hormonal bir sorundur. PKOS'lu birçok kadının yumurtalıklarında çok sayıda küçük kist oluşur. Bu durum, adet döngüsünü etkileyen ve vücutta aşırı kıllanma ve akneye yol açabilen hormon dengesizliklerine neden olur. PKOS'lu kadınlar genellikle insüline dirençlidir, bu da kilo alımına katkıda bulunabilir. Kilo genellikle karın bölgesinde toplanır ve bu durum bu kadınları kalp hastalığı açısından daha yüksek bir riske sokar.
Sigarayı Bırakmak: Sigarayı bırakmak sağlığınız için yapabileceğiniz en önemli adımlardan biridir. Bıraktıktan sonra hafif bir kilo alımı yaşayabilirsiniz, ancak bu genellikle düşündüğünüzden daha azdır. Ortalama olarak, sigarayı bırakan kişiler 5 kilodan daha az kilo alırlar. Birkaç hafta sonra açlık hissinizin azalması beklenir, bu da alınan kiloları vermenizi kolaylaştırır.
Beklenmedik Kilo Alımı Durumunda İzlenecek Yollar:
Kural 1: Doktora Danışın: Kilo alımınızın nedenini anlamak için ilk adım doktorunuza başvurmaktır. Kullandığınız ilaçları doktorunuza bildirin ve doktorunuza danışmadan hiçbir ilacı bırakmayın. Aldığınız ilaçların sağlığınız için ne kadar önemli olduğunu unutmayın. Kilo alımınızın altında yatan başka bir sağlık sorunu da olabilir.
Kural 2: Kendinizi Başkalarıyla Karşılaştırmayın: Aynı ilacı kullanan herkesin aynı yan etkileri yaşaması beklenemez. Bir ilaç bir başkasının kilo vermesine neden olsa bile, sizin için aynı sonucu vermeyebilir. Her bireyin vücudu farklı tepkiler verebilir.
Kural 3: Sıvı Tutulumunu Göz Önünde Bulundurun: Eğer kilo alımınızın nedeni sadece sıvı tutulumu ise, bu kalıcı bir kilo veya yağ artışı değildir. İlacı bıraktığınızda veya altta yatan durum kontrol altına alındığında, sıvı tutulumuna bağlı şişkinlik azalabilir. Bu süreçte düşük sodyumlu bir diyet uygulamak faydalı olabilir.
Beklenmedik kilo alımı can sıkıcı olabilir, ancak altında yatan nedeni belirlemek ve uygun adımları atmak önemlidir. Doktorunuzla işbirliği yaparak sağlığınızı kontrol altında tutabilir ve kilo alımınızın nedenini çözebilirsiniz.
