Kategoriler: Uncategorized

Alzheimer: Erken Uyarı İşaretleri, Teşhis ve Bakım Rehberi

Yaşlandıkça biraz unutkan olmak herkes için normaldir. Ancak bu zararsız “yaşlılık anlarını” Alzheimer hastalığından nasıl ayırt edebilirsiniz? 65 yaş ve üzeri her dokuz kişiden birini etkileyen bu yıkıcı demans türü, erken evrelerinde arkadaşlar ve aile için belirgin olmayabilir. Ancak dikkat edilmesi gereken bazı önemli uyarı işaretleri vardır.

Alzheimer’ın Erken Uyarı İşaretleri

Bellek ve Konuşma Sorunları

Erken Alzheimer’da, uzun süreli anılar genellikle korunurken, kısa süreli anılar belirsizleşir. Sevdiğiniz kişi yaptığınız konuşmaları unutabilir veya daha önce cevaplanmış soruları tekrarlayabilir. Hastalık aynı zamanda konuşmayı da etkileyerek yaygın kelimeleri hatırlamakta zorluk çekmelerine neden olabilir.

Davranışsal Değişiklikler

Hafıza kaybına ek olarak, Alzheimer kafa karışıklığına ve davranış değişikliklerine yol açabilir. Sevdiğiniz kişi tanıdık yerlerde kaybolabilir. Ruh hali değişimleri ve yargı hataları yaygındır, tıpkı kişisel hijyende görülen düşüş gibi. Bir zamanlar kendine özen gösteren kişiler, lekeli giysiler giymeye başlayabilir veya saçlarını yıkamayı unutabilirler.

Teşhis ve Beyindeki Etkileri

İşaretleri Göz Ardı Etmeyin

Sevdiğiniz birinin Alzheimer olabileceği düşüncesiyle yüzleşmek zor olabilir, ancak ne kadar erken doktora başvurulursa o kadar iyidir. Öncelikle, belirtiler tiroid dengesizliği gibi tedavi edilebilir başka bir sorundan kaynaklanıyor olabilir. Eğer Alzheimer ise, tedaviler hastalığın erken evresinde uygulandığında en iyi sonuçları verir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Alzheimer için basit bir test yoktur. Doktor, sevdiğiniz kişideki değişiklikleri tarif etmeniz için size güvenecektir. Bazen “mini-cog” veya diğer tarama testleri, zihinsel becerilerini ve kısa süreli hafızalarını ölçebilir. Nörolojik muayeneler ve beyin taramaları, felç veya tümör gibi diğer sorunları elemek ve beyinleri hakkında ek bilgi sağlamak için kullanılabilir.

Beyne Ne Olur?

Alzheimer, beyin boyunca sinir hücresi ölümüne ve doku kaybına neden olur. Hastalık kötüleştikçe, beyin dokusu küçülür ve beyin omurilik sıvısı içeren alanlar (ventriküller) büyür. Bu hasar, hafızaya, konuşmaya ve kavramaya zarar verir.

Hastalığın Seyri ve Günlük Yaşama Etkileri

Ne Beklemelisiniz?

Alzheimer her insanda farklı bir yol izler. Bazen semptomlar hızla kötüleşerek birkaç yıl içinde ciddi hafıza kaybına ve kafa karışıklığına yol açar. Diğer insanlarda ise değişiklikler kademelidir. Hastalığın seyrini tamamlaması 20 yıl sürebilir. Çoğu insan teşhis konulduktan sonra 3 ila 9 yıl yaşar.

Günlük Hayat Nasıl Değişecek?

Alzheimer konsantrasyonu etkiler, bu nedenle sevdiğiniz kişi yemek pişirme veya faturaları ödeme gibi sıradan işleri yapamayabilir. Bir çalışma, çek defterini dengelemede sorun yaşamanın genellikle hastalığın ilk belirtilerinden biri olduğunu öne sürüyor. Semptomlar kötüleştikçe tanıdık insanları veya yerleri tanıyamayabilirler. Kolayca kaybolabilir veya çatalla saçlarını taramak gibi eşyaları uygunsuz şekilde kullanabilirler. İdrar tutamama, denge sorunları ve dil kaybı ileri evrelerde yaygındır.

Sevdiğim Kişi Araba Kullanmayı Bırakmalı mı?

Kötü koordinasyon, hafıza kaybı ve kafa karışıklığı, direksiyon başında tehlikeli bir kombinasyondur. Sevdiğiniz kişinin araba kullanmayı bırakması gerektiğini düşünüyorsanız, nedenini açıklayın. Eğer dinlemiyorlarsa, doktorundan araya girmesini isteyin. Hala araba kullanmakta ısrar ediyorlarsa, bir değerlendirme için Motorlu Taşıtlar Dairesi ile iletişime geçin. Daha sonra ulaşım ihtiyaçları için başka planlar yapın.

Egzersiz Yardımcı Olabilir mi?

Fiziksel aktivite, sevdiğiniz kişinin kas gücünü ve koordinasyonunu korumasına yardımcı olabilir. Ayrıca ruh halini iyileştirebilir ve daha az kaygılı hissetmesine yardımcı olabilir. Hangi egzersiz türlerinin uygun olduğunu öğrenmek için doktorlarına danışın. Yürüme, bahçeyle uğraşma veya hatta çamaşır katlama gibi tekrarlayan aktiviteler onlara sakinlik hissi vermede en iyisi olabilir.

Tedavi ve Bakıcı Rehberi

Nasıl Tedavi Edilir?

Alzheimer’ın bir tedavisi yoktur ve beyinde neden olduğu sinir hasarını yavaşlatmanın kesin bir yolu yoktur. Ancak zihinsel becerileri korumaya ve hastalığın etkilerini yavaşlatmaya yardımcı olduğu görülen ilaçlar vardır. Sevdiğiniz kişi erken tedavi görürse, bağımsız kalabilir ve günlük işlerini daha uzun süre yapabilir.

Bakıcının Rolü

Bu hastalığa sahip birine bakıyorsanız, muhtemelen birçok şapka takacaksınız; aşçı, şoför ve muhasebeci bunlardan birkaçı. Yemek planlamasını ve mali işleri halletmeniz gerekebilirken, sevdiğiniz kişiyi kendi başına bazı şeyler yapmaya teşvik edin. Dolapları içerikleriyle etiketlemek ve günlük görevlerin hatırlatıcılarını içeren yapışkan notlar asmak yardımcı olabilir. İlaçları için haftalık bir hap kutusu aldığınızdan emin olun.

Bakım Vermede Karşılaşılan Zorluklar

Erken evrelerde, Alzheimer’lı kişiler genellikle kendilerine ne olduğunu anlarlar. Utanabilirler veya kaygılanabilirler. Doktorun ilaçla yönetebileceği depresyon belirtilerine dikkat edin. Daha sonra, sevdiğiniz kişi paranoyak veya agresif olabilir ve hatta size saldırabilir. Hastalığın bu değişimden sorumlu olduğunu unutmayın. Bu tür davranışları derhal doktora bildirin.

Gün Batımı Sendromu

Uzmanlar nedenini bilmese de, Alzheimer’lı bazı kişiler güneş battığında sinirlenirler. Bu durum genellikle akşam boyunca ve bazen de bütün gece boyunca devam eder. Gerginliği azaltmak için evi iyi aydınlatın ve gün batımından önce perdeleri kapatın. Sevdiğiniz kişinin dikkatini en sevdiği aktivite veya TV programıyla dağıtmaya çalışın. Kahvaltıdan sonra kafeinsiz kahveye geçin.

Sevdiğiniz Kişi Sizi Tanımıyorsa

Alzheimer’lı birçok kişi, en yakınlarının bile isimlerini hatırlamakta zorluk çeker. Geçici bir çözüm, sık sık görmeleri veya iyi tanıdıkları kişilerin fotoğraflarını altına isimlerinin yazılı olduğu şekilde asmaktır. Sonunda, sevdiğiniz kişi artık yüzleri tanıyamayabilir ve aile üyeleri yabancıymış gibi tepki verebilir. Bu, özellikle ana bakıcı için sıkıntı verici olabilir.