Anevrizma Nedir? Belirtileri, Riskleri ve Tedavi Yöntemleri

Anevrizma, beyninizin atardamarlarından birinde, genellikle çatallandığı yerde oluşan zayıf bir noktadır. Zamanla, akan kanın bu zayıf noktaya yaptığı basınç, damarın bir balon gibi dışarı doğru şişmesine neden olur. Tıpkı yıpranmış bir bahçe hortumunun inceldiği yerde şişmesi gibidir. Anevrizması olan çoğu insan bu durumun farkında bile değildir. Ancak patlaması durumunda, hayatı tehdit edici olabilir ve kalıcı beyin hasarına yol açabilir.

Anevrizma Çeşitleri

Anevrizmalar, şekillerine göre iki temel türe ayrılır:

• Sakküler Anevrizmalar (Meyve Anevrizmaları): Açık ara en yaygın anevrizma türüdür. Atardamar duvarının bir tarafında küçük bir kese oluşur, bu da kısa saplı bir meyveye benzer bir görünüm verir.
• Fusiform Anevrizmalar: Atardamarın bir bölgesinin dışarı doğru genişlemesine neden olur. Bu tür anevrizmalar, atardamarları sertleşmiş (ateroskleroz) kişilerde daha yaygın görülür.

Anevrizma Belirtileri ve Acil Durumlar

Anevrizma belirtileri, patlayıp patlamadığına göre değişiklik gösterir.

Patlamamış Anevrizmanın Belirtileri

Küçük anevrizmalar genellikle belirti vermezken, daha büyük olanlar beyninize baskı yaparak şu semptomlara yol açabilir:

• Denge sorunları
• Baş ağrıları
• Yüzünüzün bir tarafında uyuşma veya güçsüzlük
• Gözünüzün üstünde ve arkasında ağrı
• Çift görme veya görme kaybı gibi görme sorunları
• Konuşmada sorun
• Genişlemiş göz bebekleri

Bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız hemen doktorunuza başvurmalısınız.

Patlamış Anevrizmanın Belirtileri

Bir anevrizma patladığında, aniden korkunç bir baş ağrısı hissedilir. Bazı insanlar bunu “gök gürültüsü gibi” ve “bildikleri en kötü ağrı” olarak tanımlar. Ayrıca şu belirtiler de görülebilir:

• Bulanık veya çift görme
• Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
• Bilinç kaybı
• Nöbetler
• Işığa karşı hassasiyet
• Boyunda sertlik veya ağrı
• Mide bulantısı ve kusma
• Vücudun bir tarafında zayıflık

Birlikte olduğunuz birinin aniden şiddetli baş ağrısı çekmesi, bilincini kaybetmesi veya nöbet geçirmesi durumunda hemen 112’yi arayın.

Bir Yırtığın Beyninize Nasıl Zarar Verdiği

Patlayan bir anevrizma, beyninizde kanamaya neden olarak hemorajik inmeye yol açar. (İnme, beyninizin bir kısmının ihtiyaç duyduğu kanı alamaması durumudur.) Kanın kendisi ve onunla birlikte gelen şişlik ve basınç beyin hasarına neden olabilir. Beyin ve omurgadan gelen sıvı da geri dönebilir ve daha fazla basınç ekleyebilir. Bu gerçekleştiğinde, anevrizmanın tekrar kanaması ve beyninizdeki atardamarların daralması (vazospazm) ihtimali vardır, bu da başka bir inmeye neden olabilir.

Risk Faktörleri

Doktorlar anevrizmaya neyin sebep olduğundan tam olarak emin olmasalar da, bazı faktörler riski artırabilir:

• Yaş, Aile, Cinsiyet: Anevrizmaya sahip olan çoğu kişi 40 yaşın üzerindedir ve kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Bunun nedeni, menopozdan sonra östrojen seviyesinin düşmesi olabilir, bu da bir kadının kan damarlarını daha sert hale getirebilir. Aile geçmişi de bir rol oynayabilir; ebeveynlerinizden, erkek veya kız kardeşinizden birinde varsa, sizde de olma olasılığı biraz daha yüksektir.
• Sağlık Koşulları ve Yaşam Tarzı: Bazı sağlık sorunları, örneğin polikistik böbrek hastalığı gibi doğuştan gelen rahatsızlıklar veya Ehlers-Danlos sendromu gibi doku bozuklukları, anevrizma geçirme olasılığınızı artırabilir. Sertleşmiş atardamarlarınız, yüksek tansiyonunuz veya ciddi bir kafa travmanız varsa risk daha da yüksektir. Aşırı alkol tüketimi, sigara içmek veya özellikle kokain olmak üzere yasa dışı uyuşturucu kullanmak gibi bazı yaşam tarzı seçimleri de riski artırabilir.

Teşhis ve Tedavi Yöntemleri

Anevrizmanın teşhisi ve tedavisi, patlayıp patlamadığına ve anevrizmanın özelliklerine göre değişir.

Patlamış Anevrizma Testleri

Doktorunuz muhtemelen beyninizde nerede olduğunu bulmak için bilgisayarlı tomografi (BT) taraması yapmak isteyecektir. Bu, farklı açılardan çekilen röntgenlerin bir araya getirilmesiyle daha eksiksiz bir resim elde edilmesini sağlar. Eğer bu bir şey göstermezse, beyin omurilik sıvınızda kırmızı kan hücreleri olup olmadığını kontrol edebilirler; bu, beyninizde kanama belirtisi olabilir. Bu test için doktorunuz sırtınızdan ince bir iğne ile sıvı örneği alacaktır.

Diğer Testler

Doktorunuz bir yırtılma olduğunu düşünmüyorsa, anevrizmayı bulmak için genellikle manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması önerecektir. Hala ihtiyaç duyduğu bilgiye sahip değilse, beyin anjiyogramı yaptırabilirsiniz. Bu test, daha fazla ayrıntı göstermek için X ışınları ve özel bir boya kullanır.

Tedavi: Anevrizma Yırtığı

Patlamış anevrizmalar iki şekilde tedavi edilir. Sizin için doğru olan yöntem, anevrizmanın boyutuna, şekline ve beyninizdeki yerine bağlıdır:

• Cerrahi Klipsleme: Açık beyin ameliyatıdır. Doktorunuz, anevrizmaya kan akışını durdurmak için metal bir klips kullanır.
• Endovasküler Koilleme: Doktorunuz kasıklarınıza ince bir tüp yerleştirir ve beyninize kadar ilerleterek anevrizmaya bir tel bobin topu götürür. Kan akışını engellemek için bobinlerin etrafında pıhtılar oluşur.

Kopmadan Kaynaklanan Komplikasyonlar

Yırtılmanın neden olabileceği sorunlar için başka tedavilere de ihtiyaç duyulabilir. Bunlar arasında, tıkalı bir atardamarı genişletmek için küçük bir balon kullanılan anjiyoplasti veya kan akışı, ağrı, nöbetler ve vazospazmlar gibi şeylere yardımcı olmak için ilaçlar yer alabilir. Bazı kişilerin beyinlerinde sıvı birikmesini önlemek için ameliyata da ihtiyacı olabilir.

Tedavi: Patlamamış Anevrizma

Patlamamış bir anevrizmanın tedavisi, doktorunuzun patlama olasılığını değerlendirmesine bağlıdır. Bu değerlendirme, anevrizmanın büyüklüğü, yeri, yaşınız, genel sağlık durumunuz ve aile geçmişiniz gibi faktörlere göre yapılır.

• Düşük Risk: Riskiniz düşükse, doktorunuz anevrizmayı takip edebilmesi için düzenli kontroller önerecektir. Ayrıca kilo vermek veya daha sağlıklı beslenmek gibi bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmanız gerekebilir.
• Yüksek Risk: Doktorunuz yırtılma olasılığının yüksek olduğunu düşünüyorsa, bunun olmasını önlemek için cerrahi klipsleme veya endovasküler koilleme önerebilir.

İyileşme Süreci

• Endovasküler Koilleme: Genellikle hastanede bir gece kalmanız gerekir. Birkaç gün içinde normal aktivitelerinize başlayabilirsiniz.
• Cerrahi Klipsleme: Hastanede birkaç gün geçirmeniz gerekebilir ve iyileşmeniz en az 4 hafta sürecektir.

Bir Kopuştan Sonra İyileşme

Patlamış bir anevrizma sonrası muhtemelen en az 2 hafta hastanede kalacaksınız. Bazı kişilerde yırtılmadan sonra hafif veya neredeyse hiç sorun olmazken, kanama ve vazospazm gibi sorunlar beyin hasarına neden olabilir. Cerrahi müdahale bu hasarı geri alamasa da, fiziksel, mesleki ve konuşma terapisi iyileşme sürecine yardımcı olabilir.

Anevrizmayı Önleme: Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Anevrizma riskini azaltmaya yardımcı olmak için yapabileceğiniz yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:

• Eğlence amaçlı uyuşturuculardan, özellikle de kokainden uzak durun.
• Kafein tüketimini azaltın.
• Bol meyve ve sebze içeren sağlıklı, az yağlı, az tuzlu bir diyet uygulayın.
• Kan basıncınızı düşürmek ve kan damarlarınızı korumak için sık sık egzersiz yapın.
• Alkolü sınırlayın: 65 yaş üstü kadınlar ve erkekler için günde bir içki, 65 yaş altı erkekler için ise iki içkiyle sınırlı kalın.
• Sağlıklı bir kiloda kalın.
• Sigarayı bırakın.