Uyku Sırasında Vücudunuz Neler Yapar?

Eskiden insanların uykuda tamamen hareketsiz olduğu düşünülüyordu. Oysa şimdi, beyin ve bedenin gece boyunca sağlığımız için yoğun şekilde çalıştığı biliniyor. Uyku süresince iki temel evre vardır: REM (hızlı göz hareketi) ve REM dışı uyku.

REM Dışı Uyku: Derin Dinlenme

Geceye REM dışı uykuyla başlarsınız. Bu süreçte hafif “N1” evresinden derin “N3” evresine geçilir. Bu evrelerde beyin çevreye daha az tepki verir, vücut fonksiyonları yavaşlar. Uzun vadeli anıların işlendiği “N2” evresinde gecenin büyük kısmı geçer.

REM Uykusu: Rüya ve Beyin Aktivitesi

REM uykusunda rüyalar en yoğun şekilde görülür. Gözler hızlıca hareket ederken, kalp atışı, nefes ve kan basıncı artar. Buna rağmen vücut neredeyse tamamen hareketsiz kalır. REM sırasında beyin aktivitesi uyanık haldeki kadar yoğundur.

Uyku Döngüleri ve Süreleri

Bir gecede tüm uyku evrelerinden 3–5 kez geçilir. REM süreleri gece ilerledikçe uzarken, derin uyku süresi kısalır. REM uykusunun kaybı, bir sonraki gece telafi edilmeye çalışılır.

Vücut Sıcaklığı ve Uyku

Uykudan önce vücut ısısı düşer ve sabaha karşı en düşük seviyeye iner. REM evresinde ise termoregülasyon durur. Bu yüzden oda sıcaklığı uyku kalitesini etkiler. Serin bir ortam daha iyi uyumanıza yardımcı olur.

Nefes ve Kalp Atışı

Derin uykuda nefes yavaş ve düzenlidir. REM’de ise hızlanır ve düzensizleşir. Aynı şekilde, kalp atış hızı REM dışı uykuda düşerken, REM evresinde yeniden artar.

Beyin Aktif, Vücut Hareketsiz

REM dışı uykuda beyin sakin ve ritmik çalışır. REM sırasında ise yoğun ve düzensiz ateşlemeler olur. Bu durum, öğrenme ve hafıza üzerinde etkili olabilir.

Rüyalar ve Gece Terörleri

Rüyalar özellikle REM’de görülürken, korku dolu gece terörleri derin uyku evrelerinde ortaya çıkar. Rüyaların işlevi hâlâ kesin bilinmiyor.

Vücut Onarımı ve Bağışıklık

Derin uykuda kaslar ve hücreler onarılır, bağışıklık sistemi güçlenir. Gençlerde derin uyku süresi daha fazlayken, yaşla birlikte bu süre azalır.

Beyni Temizleme ve Bilgiyi Saklama

REM uykusu, beynin gereksiz bilgileri temizlemesine yardımcı olur. Bu süreç öğrenme, hafıza ve problem çözme yetilerini geliştirir.

Beyin Sapı ve Uyku Kontrolü

Beyin sapı, hipotalamus ile birlikte uyanıklığı bastıran GABA adlı kimyasalı üretir. REM sırasında kasların hareket etmesi geçici olarak engellenir.

Hormon Düzeyleri ve Uyku

Uyurken büyüme hormonu artar, stres hormonu kortizol azalır. Uykusuzluk, açlık hormonları olan leptin ve ghrelin dengesini bozarak kilo alımına yol açabilir.