Egzersize Bağlı Astım Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yolları

Egzersize bağlı astım, tıbbi adıyla egzersize bağlı bronkokonstriksiyon (EIB), fiziksel aktivite sırasında solunum yollarının daralmasıyla oluşan bir durumdur. Genellikle egzersiz sırasında ya da sonrasında:

• Öksürük

• Hırıltı

• Göğüste sıkışma

• Nefes darlığı

• Olağandışı yorgunluk

gibi belirtilerle kendini gösterir. Tedavi edilmezse ciddi ve hatta hayatı tehdit eden sonuçlara yol açabilir.

Neden Olur?

EIB’nin kesin nedeni bilinmese de, uzmanlar bazı tetikleyicilere dikkat çekiyor:

• Soğuk ve kuru hava: Ağızdan alınan kuru hava, bronşları tahriş eder.

• Yüzme havuzlarındaki klor gibi kimyasal maddeler.

• Yoğun egzersiz sırasında ağızdan hızlı soluk alıp verme.

Bu durum hem astımı olanlarda (%90 oranında) hem de astımı olmayanlarda görülebilir.

Belirtiler Ne Zaman Başlar?

• Egzersiz başladıktan 5-20 dakika sonra ortaya çıkar.

• Egzersizi bıraktıktan 5-10 dakika sonra da başlayabilir.

• Tedavi edilmezse bir saate kadar sürebilir.

Teşhis Nasıl Konur?

1. Tıbbi öykü ve fizik muayene
2. Akciğer fonksiyon testi (spirometri)
3. Egzersiz yükleme testi – Koşu bandında kontrollü egzersiz
4. Metakolin yükleme testi – Hava yollarının hassasiyetini ölçmek için

Tedavi Yöntemleri

Kısa Süreli Kullanılan İlaçlar:

• SABA (kısa etkili beta-agonistler): Albuterol gibi

• İpratropium bromür (Atrovent HFA)

Egzersizden 15-30 dakika önce kullanılır. Semptomları hızlı şekilde hafifletir.

Uzun Süreli Kullanılan İlaçlar:

• İnhale kortikosteroidler

• Kombinasyon inhalerleri

• Lökotrien değiştiriciler (not: bazı ciddi yan etkileri olabilir, mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalı)

Önleme İpuçları

• Egzersizden önce en az 15 dakika ısınma yapın.

• Burnunuzdan nefes alın, ağızdan değil.

• Soğuk havalarda egzersiz yaparken atkı veya maske takın.

• Yoğun hava kirliliğinden ve alerjenlerden uzak durun.

• Egzersiz sırasında su içmeyi unutmayın.

• Çocuğunuz etkileniyorsa, öğretmen ve antrenörlerle paylaşılacak bir eylem planı hazırlayın.

Egzersize Uygun Sporlar

• Yüzme (nemli ortam avantaj sağlar)

• Yürüyüş

• Bisiklet

• Yoga

• ⚾ Golf, beyzbol gibi kısa süreli aktiviteler

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Egzersiz astımı tetikler mi?
Evet, astımı olmayan kişilerde bile görülebilir.

Geçici midir?
Belirtiler genellikle 1 saate kadar sürebilir. İlaçlarla daha kısa sürer.

Hangi egzersizler tetikleyebilir?
Soğuk/kuru havada yapılan egzersizler, klorlu alanlar, uzun süreli dayanıklılık gerektiren sporlar tetikleyebilir.