Yürütücü işlev (EF), beynimizin bilgiyi işleme, hatırlama, karar verme ve zamanı yönetme gibi temel zihinsel becerilerini kapsayan bir dizi fonksiyondur. Bu becerilerde yaşanan sorunlar, öz denetimi, odaklanmayı ve sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilir. EF sorunlarının zekâ seviyesiyle bir ilgisi yoktur; genetik faktörler, beyin hasarı, depresyon veya bazı ilaçlar gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Bu sorunlar, genellikle DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) belirtileriyle benzerlik gösterir.
Günlük Hayattaki Belirtiler
Eşyaları Kaybetmek: Telefonunuzu, anahtarlarınızı veya cüzdanınızı sürekli yanlış yere koymak, EF sorunlarının yaygın bir belirtisidir.
Hikayeleri Anlatamamak: Bir olayı anlatırken önemli detayları unutmak veya olayların sırasını karıştırmak, EF’nin hafıza üzerindeki etkilerinden biridir.
Çoklu Görev Zorluğu: Aynı anda birden fazla işi yönetmekte veya yeni bir projeye başlamakta zorlanmak, EF sorunları yaşayan kişilerde sıklıkla görülür.
Sabırsızlık ve Dikkatsizlik: Yerinde duramama, sürekli aceleci hissetme ve kolayca dikkatin dağılması, yürütücü işlev bozukluğunun karakteristik özellikleridir.
Sürekli Geç Kalma: Zamanı ve görevleri yönetememe nedeniyle işe veya sosyal etkinliklere sürekli geç kalmak, sosyal ilişkileri zedeleyebilir.
Odaklanma Sorunları: Bir konuşmaya veya göreve odaklanamamak, düşüncelerin sık sık dağılması ve etraftaki uyaranlardan kolayca etkilenmek, EF sorunlarının belirgin işaretleridir.
Bilişsel ve Davranışsal İşaretler
Aynı Sayfayı Tekrar Okuma: Okuduğunuzu anlamakta veya bilgiyi aklınızda tutmakta zorlanmak, bir kitabı veya belgeyi tekrar tekrar okumanıza neden olabilir.
Görevi Tamamlayamama: Bir işi bitiremeden yarım bırakmak ve bir sonraki adıma geçmekte zorlanmak, EF sorunlarının bir göstergesidir.
Çok Adımlı Görevlerden Bunalmak: Uzun talimatları veya birden fazla adımı olan işleri takip edememek ve bu durumlarda bunalmış hissetmek, EF sorunlarının tipik belirtileridir.
Kötü Hafıza: Yakın zamana ait bilgileri, tarihleri veya bir işi yapma adımlarını hatırlayamamak, çalışma belleğindeki sorunlara işaret eder.
Duygusal Kontrolsüzlük: Sık sık ruh hali değişimleri yaşamak, dürtüsel davranmak ve başkalarının sözünü kesmek, duygusal kontrol eksikliğinin belirtileridir.
Dağınıklık: Yaşam ve çalışma alanlarını düzenlemekte zorlanmak, dağınık ve düzensiz bir ortama sahip olmak, EF sorunlarının somut bir sonucudur.
Son Teslim Tarihlerini Kaçırmak: Bir program oluşturamamak veya takip edememek, iş ve okul hayatında son teslim tarihlerini sürekli kaçırmaya yol açabilir.
Sosyal Farkındalık Eksikliği: Davranışlarının başkaları üzerinde yarattığı etkiyi anlayamamak ve bu duruma şaşırmak, sosyal normları algılama zorluğunun bir göstergesidir.
YORUMLAR