Fitonutrientler, bitkilerin doğal savunma kimyasallarıdır ve insan sağlığı üzerinde birçok olumlu etkiye sahiptir. “Phyto”, Yunanca’da bitki anlamına gelir. Bu maddeler, bitkileri mikroplar, mantarlar, böcekler ve çevresel tehditlerden korur.
Fitonutrient İçeren Gıdalar Nelerdir?
Fitonutrientler yalnızca meyve ve sebzelerde değil, aşağıdaki bitkisel gıdalarda da bulunur:
-
Tam tahıllar
-
Kuruyemişler
-
Fasulye
-
Bitki çayları
Bu maddeler vitamin veya mineral gibi yaşamsal gereklilik taşımaz, ancak vücudu hastalıklara karşı koruyabilir ve genel sağlığı destekler.
Başlıca Fitonutrient Türleri ve Faydaları
1. Karotenoidler
Meyve ve sebzelerin kırmızı, turuncu ve sarı renklerini veren antioksidanlardır. Örnekleri:
-
Beta-karoten, alfa-karoten, beta-kriptoksantin
→ Balkabağı, havuç, kırmızı biber
→ A vitamini üretimine katkı sağlar. -
Likopen
→ Domates, karpuz, pembe greyfurt
→ Prostat kanseri riskini azaltabilir. -
Lutein & Zeaksantin
→ Ispanak, kara lahana
→ Göz sağlığını korur, katarakt riskini düşürür.
2. Ellagik Asit
Çilek, ahududu, nar gibi meyvelerde bulunur.
→ Kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatabilir.
→ Karaciğerdeki toksik maddelerin nötralize edilmesine yardımcı olabilir.
3. Flavonoidler
Yüzlerce fitonutrient flavonoid grubuna girer. Örnekleri:
-
Kateşinler
→ Yeşil çay
→ Kanser önleyici etki gösterebilir. -
Hesperidin
→ Turunçgiller
→ Anti-inflamatuar etkilerle hastalıklara karşı korur. -
Flavonoller (Quercetin)
→ Elma, soğan, kara lahana
→ Kalp hastalıkları ve astım riskini azaltabilir.
4. Resveratrol
Üzüm, mor üzüm suyu ve kırmızı şarapta bulunur.
→ Kalp sağlığını destekler, anti-aging etkileri olabilir.
→ Antioksidan ve iltihap giderici özellik taşır.
5. Glukozinolatlar
Turpgillerde bulunur: Brüksel lahanası, lahana, brokoli
→ Sindirim sırasında kanserle savaşan maddelere dönüşür.
6. Fitoöstrojenler
Soya ve keten tohumu gibi gıdalarda bulunur.
→ Östrojen benzeri etki gösterir.
→ Kemik sağlığına katkı sağlayabilir, endometriyal kanser riskini azaltabilir.
Fitonutrientlerin Önemi
25.000’den fazla türü bulunan bu doğal bileşenler, modern tıpta giderek daha fazla ilgi görüyor. Sağlıklı bir diyetin parçası olarak tüketildiğinde, fitonutrientler bağışıklık sistemini güçlendirebilir, hücre hasarını önleyebilir ve kronik hastalık risklerini azaltabilir.
YORUMLAR